Diyarbakır Kalesi veya Diyarbakır surları, Türkiye'nin Diyarbakır ilinin Sur ilçesinde yer alan tarihi bir yapıdır. İki bölümden oluşan bu kale, iç kale ve dış kale olarak adlandırılmaktadır. Ana girişler ise Dağ Kapı (Harput Kapısı), Urfa Kapı (Rum Kapısı), Mardin Kapı (Tell Kapı) ve Yeni Kapı (Dicle-Irmak-Şat Kapı) olarak bilinir. Surlar, yaklaşık dokuz bin yıllık bir geçmişe sahiptir ve dünyadaki en uzun ve geniş savunma duvarlarından biridir.

Diyarbakır Kalesi, 2000 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil edilmiş ve 2015 yılında Dünya Mirası olarak tescillenmiştir. Bu kale, Çin Seddi'nden sonra dünyanın en uzun, en geniş ve sağlam surları olarak kabul edilmektedir. Ancak, 2023 Kahramanmaraş depremlerinde kale surları hasar görmüştür.

Tarihi açıdan, Diyarbakır surlarının tam olarak ne zaman ve kim tarafından inşa edildiği bilinmemekle birlikte, iç kaledeki yerleşimin şehrin ilk yerleşim yeri olduğu düşünülmektedir. Roma döneminden itibaren çeşitli müdahalelere maruz kalan surlar, özellikle Miladi 330-338 ve 349 yıllarında Roma döneminde restore edilmiştir.

Ancak, surlar günümüzde çeşitli sorunlarla karşı karşıyadır. 2015-16 Sur çatışmaları sırasında, UNESCO Miras Alanı olan Diyarbakır surları ve burçları zarar görmüş, bazı bölümler tamir edilmiş ancak güvenlik nedenleriyle bazı alanlar kullanılamaz hale gelmiştir.

Mimari açıdan, surların temel yapı malzemesi olarak yörede yaygın olan bazalt taşı kullanılmıştır. Farklı dönemlere ait surlarda taş, tuğla ve harç gibi malzemeler kullanılmıştır. Surların yüksekliği 10-12 metre, genişliği ise 3-5 metredir. Toplamda 82 adet burcu bulunan surların burçları genellikle yarım daire veya çokgen biçimindedir. Bu burçlar içinde en dikkat çekici olanlarından biri Evli Beden Burcu'dur, Artuklu dönemine ait zengin kitabe ve bezemeleri ile öne çıkar.

Ayrıca, surların dört önemli kapısı bulunmaktadır: Dağ Kapı, Urfa Kapı, Yeni Kapı ve Mardin Kapı. Her kapının kendine özgü mimari özellikleri ve tarihî önemi vardır.

Diyarbakır Kalesi ve surları, tarihî ve kültürel açıdan büyük bir zenginliğe sahip olup, korunması ve restore edilmesi büyük önem taşımaktadır.