Mesudiye Medresesi, Artuklu Beyliği tarafından 1198-1223 yılları arasında inşa edilmiş önemli bir medrese kompleksidir. Medresenin yapımına 1198 yılında Artuklu Meliki Ebu Muzaffer Sökmen döneminde başlanmış ve 1123 yılında Melik Mesud lakaplı Mevdud zamanında tamamlanmıştır. Bu etkileyici yapı, Halepli Usta Cafer Bin Mahmud tarafından tasarlanmıştır.

Medresede çeşitli alanlarda derslerin okutulduğu belirtilmiştir. Kitabesine göre, Mesudiye Medresesi'nde fıkıh, tıp, fizik, matematik, biyoloji, kimya, edebiyat ve felsefe gibi geniş bir yelpazede dersler verilmiştir.

Medresenin iki girişi bulunmaktadır. Bunlardan biri Ulu Camii'ye açılırken, asıl kapı medresenin kuzeyinde yer almaktadır. Yapı, kesme taşlarla ve iki kat şeklinde imar edilmiştir. Kareye yakın bir plana sahip avlu, güneyinde büyük üç kemerli revak ile dikkat çeker.

Yapının avlusundaki mihrabın iki yanına yerleştirilmiş döner taş sütunlar, binanın çökmesini önlemek için özenle konulmuştur. Bu detaylar, o dönemin mimari zekâsını ve yapı ustalığını yansıtmaktadır.

Mesudiye Medresesi, tarihî bir öneme sahip olmanın yanı sıra çeşitli bilim ve sanat dallarında eğitim veren bir merkez olarak hizmet vermiştir. Bu nedenle, medrese, sadece mimari açıdan değil, aynı zamanda eğitim ve kültür tarihindeki rolüyle de büyük bir öneme sahiptir.