Kavuşan Höyük, Diyarbakır ili Bismil ilçesinde bulunan bir höyüktür. Dicle Nehri'nin güneyinde, Şeyhan Deresi'nin kuzeydoğusunda konumlanmıştır. İlk olarak 1988 yılında Guillermo Algaze ve ekibi tarafından keşfedilmiş ve daha sonra ODTÜ ve TAÇDAM'ın "Ilısu ve Kargamış Baraj Gölleri Altında Kalacak Arkeolojik Kültür Varlıklarını Kurtarma Projesi" kapsamında kurtarma kazıları yapılmıştır.

Höyük, boyutları 175 x 75 metre olan bir alanı kaplar ve yüksekliği kuzeyde 8 metre, güneyde ise 2 metre kadardır. Toplam alanı 1,5 hektar olarak belirtilmiştir. Yüzeyi, yaygın tarım faaliyetleri nedeniyle tahrip olmuştur. Kazılar sonucunda ortaya çıkan tabakalar, höyüğün tarih öncesinden İslam dönemine kadar olan uzun bir geçmişi ortaya koymaktadır.

Höyüğün tabakalanması şu şekildedir:

1. Tabaka: Yakın Çağ İslam mezarlığı (19. yüzyıl sonu, 20. yüzyıl)
2. Tabaka: Orta Çağ (12.-14. yüzyıl)
3. Tabaka: Helenistik Çağ (MÖ 4. yüzyıl son çeyreği – MÖ 3. yüzyıl)
4. Tabaka: Post – Assur Dönemi (Geç Demir Çağı, MÖ 7. yüzyıl sonu – 4. yüzyıl son çeyreği)
5. Tabaka: Yeni Assur Dönemi (MÖ 9. yüzyıl – 7. yüzyıl sonu)
6. Tabaka: Erken Demir Çağı (MÖ 11. yüzyıl – 9. yüzyıl)
7. Tabaka: Mitanni - Orta Assur Dönemi (Geç Tunç Çağı, MÖ 14. yüzyıl – 11. yüzyıl)
8. Tabaka: Erken Tunç Çağı sonu - Orta Tunç Çağı (MÖ 3. binyıl sonu – 2. binyıl ilk yarı)
9. Tabaka: Erken Tunç Çağı IV (MÖ 3. binyıl sonları – 2. bin yarı)

Kazılarda elde edilen buluntular arasında öne çıkanlar arasında Erken Demir Çağı'na ait yivli seramikler, Yeni Assur Dönemi'ne ait çeşitli takılar ve gömüt hediyeleri bulunmaktadır. Ayrıca, Yeni Assur Dönemi'ne ait şarap dinlendirme kuyusu gibi benzersiz mimari özelliklere de rastlanmıştır.

Bu kazılar, bölgenin tarih öncesi ve antik dönemlerine ait kültürel ve arkeolojik zenginlikleri anlamak için önemli bir kaynak sağlamaktadır.