Diyarbakır Ulu Camii, Türkiye'nin güneydoğusundaki Diyarbakır şehrinde bulunan en ünlü ve en büyük camilerden biridir. Anadolu'daki en eski camiler arasında yer alır ve İslam dünyasında 5. Harem-i Şerif olarak kabul edilir. Cami, iki cami ve iki medrese ile oldukça geniş bir alana yayılmıştır. Diyarbakır Ulu Camii'nin tarih boyunca farklı dönemlerde yapılmış mimari bezemeleri, yazıtları ve kabartmaları avlusunda uyum içinde bulunmaktadır.

Caminin avlusunda, şafiler ve hanefiler olarak ayrılan iki bölümde iki camisi, Zinciriye Medresesi ve Mesudiye Medresesi bulunmaktadır. Cami, abdesthane, minare, doğu batı maksuresi ve büyük bir dikdörtgen avlu gibi bölümlerden oluşmaktadır. Üç girişi bulunan caminin doğudaki kapısı ana kapıdır.

Doğu kapısının köşelerinde, aslanla boğanın mücadelesini simgeleyen kabartmalı figürler bulunmaktadır. Caminin avlusunda ayrıca sekizgen planlı bir şadırvan ve 800 yıldan daha eski bir güneş saati bulunmaktadır. Güneş saati, güneşin hareketine göre yerde oluşan gölge şekilleriyle saati belirlemekte kullanılmıştır.

Diyarbakır Ulu Camii, Hazreti Ömer (r.a.) zamanında 639 yılında inşa edilmiş olan Martoma Kilisesi'nin yerine yapılmıştır. 1091 yılında Büyük Selçuklu Hükümdarı Melikşah'ın emriyle çeşitli tadilatlar geçirerek günümüzdeki şeklini almıştır. Cami içinde Melikşah, İnal, Nisanoğulları, Gıyadettin Keyhüsrev gibi birçok Osmanlı ve Selçuklu hükümdarına ait kitabeler bulunmaktadır.

Diyarbakır Ulu Camii'nin özelliklerinden biri, yazıtlar, kabartmalar ve mimari bezemelerinin farklı dönemlere ait olmasıdır. Bu unsurlar, caminin uzun tarihine ve farklı dönemlere olan adaptasyonuna işaret etmektedir. Cami, aynı zamanda 800 yıldan daha eski bir güneş saatiyle de dikkat çeker.

Diyarbakır Ulu Camii, şehir merkezinde yer alır ve şehir dışından havayoluyla en kolay şekilde ulaşılabilir. Havaalanından şehir merkezine ulaştıktan sonra camiye kolayca ulaşmak mümkündür. Cami, şehrin en önemli simgelerinden biridir ve tarih boyunca birçok gezgin ve tarihçi tarafından ziyaret edilmiştir.